Sáng kiến kinh nghiệm Rèn kĩ năng nghe cho học sinh lớp 9

SÁNG KIẾN 
“ RÈN KĨ NĂNG NGHE CHO HỌC SNH LỚP 9 ”
 =======µ========
I. THÔNG TIN CHUNG VỀ SÁNG KIẾN:
 1.Tên sáng kiến: Rèn kĩ năng nghe cho học sinh lớp 9 .
 2. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến: Môn Tiếng Anh trong các trường THCS
3. Tác giả: 
Họ và tên: Bùi Thị Mây- Nữ	
Ngày sinh 15 tháng 11 năm 1981
Trình độ chuyên môn : Cử nhân Tiếng Anh 
Chức vụ: Giáo viên 
Đơn vị công tác: Trường THCS Vũ Vinh – huyện Vũ Thư – tỉnh Thái Bình 
Điện thoại : 0912.579.366 . Email: buimay81@gmail.com
 4. Đơn vị áp dụng sáng kiến: 
Tên đơn vị : Trường THCS học Vũ Vinh
Địa chỉ : Thôn Đồng Nhân – xã Vũ Vinh – huyện Vũ Thư – tỉnh Thái Bình. 
5. Đồng tác giả: Không
6. Chủ đầu tư: Không
 7. Đơn vị áp dụng sáng kiến:
 Tên đơn vị : Trường THCS học Vũ Vinh
Địa chỉ : Địa chỉ : Thôn Đồng Nhân – xã Vũ Vinh – huyện Vũ Thư – tỉnh Thái Bình. 8. Thời gian áp dụng sáng kiến lần đầu: Tháng 9 năm 2014
II/ BÁO CÁO MÔ TẢ SÁNG KIẾN
1.Tên sáng kiến: Rèn kĩ năng nghe cho học sinh lớp 9
2. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến: Môn Tiếng Anh trong các trường THCS 
3. Mô tả bản chất của sáng kiến
3.1 Tình trạng và giải pháp 
Hiện nay, với nhận thức mới trong dạy ngoại ngữ, dạy tiếng Anh nhằm mục đích giao tiếp, mở rộng quan hệ giao lưu, hợp tác với thế giới trên mọi lĩnh vực: đối nội, đối ngoại, văn hóa, thương mại....đã đánh dấu một mốc lớn: sự đầu tư chất xám vào dạy và học ngoại ngữ, làm việc theo hướng công nghiệp hiện đại.
Để sử dụng thành thạo một ngoại ngữ là một điều không hề dễ dàng, nhưng cũng không vì khó khăn mà không thể học vì trong một chừng mực nào đó, học ngoại ngữ nói chung và học tiếng Anh nói riêng cũng không phải là cái gì đó quá khó nếu chúng ta có phương pháp và phương tiện tốt, nhất là khi chúng ta biết phối hợp giữa các phương pháp với nhau và khai thác tốt các phương tiện.
Việc dạy theo phương pháp đổi mới như hiện nay chú trọng nhiều đến tính chủ động sáng tạo của học sinh. Phần lớn thời gian giao tiếp là lúc các em tư duy chủ động thực hành tiếng Anh. Để có một tiết học tốt thì các em phải chuẩn bị bài ở nhà kỹ. Hơn nữa, để học tốt một giờ nghe các em cần được nghe nhiều.
Cũng chính bởi những lý do như đã trình bày ở trên mà mục đích dạy và học Tiếng Anh cũng có sự thay đổi lớn, nó không chỉ là chuyện “ học để mà học” nữa, mà học là phải tư duy, có chiều sâu. Chúng ta không chỉ nhằm mục đích đạt được ý nghĩa ngữ pháp mà còn nhằm đạt và phát triển được kỹ năng sử dụng ngôn ngữ đó.
Nắm được bản chất của giao tiếp và có thể giao tiếp khi cần thiết là điều mà chúng ta vươn tới. NGHE được coi là một kỹ năng tiếp thụ, song nghe thường khó hơn đọc vì ngôn bản cảm thụ qua nghe là lời nói nên có những đặc điểm rất khác với văn bản viết.
Phần lớn học sinh trên địa bàn xã Vũ Vinh là con em nông thôn nên điều kiện học tập chưa tốt, thời gian học hạn hẹp, môi trường giao tiếp tiếng Anh còn hạn chế, ít có cơ hội luyện nghe. Bên cạnh đó, các em còn chưa thực sự chăm chỉ học tập, ít chịu ghi nhớ từ, không tích cực luyện âm, sự linh hoạt, sáng tạo chưa cao, tài liệu để tham khảo thêm còn phụ thuộc vào kinh tế gia đình, từ đó việc đầu tư học kỹ năng nghe hạn chế. Ngoài ra tiếng Anh là một môn học khó, khối lượng kiến thức nhiều, thời gian học ít, và trong quá trình nghe các em không kiểm soát được điều sẽ nghe. Lời nói trong băng nhanh, không quen. Bài nghe có nhiều từ mới, trọng âm từ, trọng âm câu, ngữ điệu thì rất khác nhau và học sinh khó có thể hiểu được nội dung.
Kết quả khảo sát đầu năm của học sinh lớp 9A, 9B:
LỚP
SĨ SỐ
Giỏi
Khá
Trung bình
Yếu
SL
%
SL
%
SL
%
SL
%
9A
27
2
7,4
7
25,9
18
66,7
2
7,4
9B
21
0
0
6
28,5
11
52,4
4
19,0
3.2 Nội dung giải pháp đề nghị công nhận là sáng kiến
	a- Mục đích của giải pháp: 
Việc dạy và học tiếng Anh trong nhà trường phổ thông đã có những thay đổi lớn về nội dung cũng như phương pháp giảng dạy để phù hợp với mục tiêu và yêu cầu đặt ra cho bộ môn này trong chương trình cải cách.
Quan điểm cơ bản nhất về đổi mới phương pháp là làm sao phát huy được tính tích cực, chủ động của người học, tạo điều kiện tối ưu cho người học và rèn luyện, phát triển khả năng sử dụng ngôn ngữ vào mục đích giao tiếp chứ không phải việc cung cấp kiến thức ngôn ngữ thuần túy.
Với quan điểm này, các thủ thuật và hoạt động trên lớp học cũng đã được thay đổi và phát triển đa dạng. Người giáo viên cần nắm bắt các nguyên tắc chính của phương pháp và tìm hiểu các thủ thuật và hoạt động dạy học theo quan điểm giao tiếp sao cho có thể áp dụng được một cách uyển chuyển, phù hợp và có hiệu quả.
	b-Nội dung giải pháp: 
b1. Chuẩn bị
Để các tiết luyện nghe đạt kết quả cao, học sinh hứng thú học tập giáo viên phải chuẩn bị những việc sau đây:
- Chuẩn bị nội dung của các tiết học sao cho thật phù hợp, cân đối và hợp lý về cả thời gian và phương pháp.
- Chọn lựa phương pháp và thủ thuật phù hợp với từng bài dạy.
- Chuẩn bị đồ dùng dạy học (băng đĩa,đài , máy chiếu, bảng phụ....)
- Sử dụng trình chiếu Powerpoint phải chuẩn bị thật kĩ các hiệu ứng, phù hợp 
- Tổ chức cho học sinh chơi và học tập có hiệu quả, tạo sự hưng phấn cho học sinh mà vẫn bám sát vào nội dung bài và tiết kiệm thời gian, đảm bảo giờ
b2. Các việc làm cụ thể 
1. Tìm hiểu kỹ khái niệm của việc dạy kĩ năng nghe.
Nghe là một hoạt động ngôn ngữ phức tạp nhất, nó hợp nhất những yếu tố hợp thành của sự tiếp thu các nhận thức và kiến thức ngôn ngữ. Nghe hiểu là một trong những mục đích chính của dạy ngoại ngữ.
Khi nói, các ý thường không được sắp xếp có trình tự chặt chẽ như khi viết; ý hay thường được lặp đi lặp lại, có nhiều từ thừa, từ đệm, không đúng ngữ pháp. Có thể nói láy, nói tắt, ngập ngừng Khi đọc có thể đọc đi đọc lại nhiều lần văn bản còn khi nghe người khác nói ta chỉ nghe được một lần.Với đặc điểm khác nhau trên, khi dạy nghe, ngoài những thủ thuật chung có thể áp dụng cho các kỹ năng nghe tiếp thu, giáo viên còn cần có những thủ thuật đặc thù cho các hoạt động nghe của học sinh.
Nghe bao gồm hai cấp độ:
1.1. Cấp độ 1: (Nhận biết hoặc phân biệt): Sự nhận biết các âm thanh, từ, nhóm từ trong mối quan hệ cấu trúc của chúng. Chỉ khi khả năng này trở thành tự động hóa, người nghe mới có thể tái tạo, ứng xử và đáp lại những gì nghe được trong cả chuỗi âm thanh đó.
1.2. Cấp độ 2: (Chọn lựa): Người nghe rút ra được những thành tố hữu ích để hiều được người nói. Lúc đầu nghe hiểu câu, lời nói ngắn, đơn giản,về sau hiểu các câu dài hơn.
2. Nghiên cứu về các hoạt động nghe:
2.1. Nghe trong cuộc sống hàng ngày: có hai cách nghe chính:
- Nghe không tập trung: là các hoạt động nghe mang tính chất giải trí, như khi ta
nghe đài, xem truyền hìnhmà vẫn có thể tiến hành đồng thời một công việc khác.
- Nghe có tập trung: là các hoạt động nghe có chủ ý, muốn nắm bắt một nội dung thông tin nào đấy.Ví dụ như nghe tin trên đài, truyền hình, nghe các chỉ dẫn, hướng dẫn, giải thích, nghe giảng bài v.v...Trong trường hợp này, người nghe chủ yếu tập trung vào những điểm quan trọng, cần thiết cho chủ ý của mình. Người nghe thường biết rõ mình muốn nghe gì. Điều này giúp người nghe hướng được sự chú ý vào đúng nội dung cần biết, do vậy thường nắm bắt được vấn đề một cách có hiệu quả hơn.
2.2. Nghe trong môi trường học tiếng:
Trong môi trường học tiếng, các hoạt động nghe chủ yếu là nghe có tập trung, và nhằm phát triển các kỹ năng nghe khác nhau.
Có những loại nghe chính trong việc học ngoại ngữ như sau:
- Nghe ý chính.
- Nghe để tìm những thông tin cần thiết.
- Nghe để khẳng định những phỏng đoán trước đó.
- Nghe để thực hiện các nhiệm vụ giao tiếp được đặt ra.
- Nghe chi tiết (Cả nội dung lẫn cấu trúc ngôn ngữ).
* Lưu ý:Học sinh có thể xác lập lại lượng thông tin dựa trên các cơ sở sau:
- Kiến thức về ngôn ngữ (từ ngữ, ngữ pháp, ngữ nghĩa, văn phong...)
- Sự quen thuộc với chủ đề đang được đề cập tới.
- Sự quan sát, diễn giải, ngữ cảnh giao tiếp, kể cả những gì xảy ra trước đó.
- Kiến thức, tri thức mà các em cùng nắm được với người nói.
- Sự hiểu biết, thừa nhận về thái độ, sở thích cá nhân người nói.
- Sự hiểu biết về ngữ cảnh, văn hóa trong giao tiếp.
- Sự hiểu biết về những tín hiệu ngoài ngôn ngữ như: tốc độ nói, ngừng đoạn, cử chỉ, điệu bộ, vẻ mặt
3. Tiến hành các kỹ thuật dạy nghe: 
3.1. Xây dựng lòng tin (Confidence building)
3.2. Nhận diện trọng âm câu (Sentence stress reception)
3.3. Giải quyết chủ đề (Topic interpretation)
3.4. Nghe hiểu ý chính (Listening for gist)
3.5. Nhận diện chi tiết (Recognising details)
3.6. Nghe nắm bắt thông tin cần thiết (Listening for wanted information)
3.7. Chép chính tả (Dictations)
3.8. Sơ đồ chuỗi sự kiện (Sequencing chart)
3.9. Ngữ pháp chính tả (Dictogloss)
3.10. Nghe- ghi (Listening and note- taking)
4. Tổ chức các hoạt động nghe khác nhau:
4.1. Giúp học sinh nghe có hiệu quả
Trong thực tế, nghe vẫn là một kỹ năng khó đối với học sinh phổ thông hiện nay.
Để khắc phục những khó khăn trong khi nghe, giáo viên có thể sử dụng những biện pháp sau:
- Giới thiệu chủ đề, các nội dung có liên quan đến bài nghe; giải thích các khái niệm nếu cần thiết.
- Ra các câu hỏi giúp học sinh đoán trước nội dung sẽ nghe.
- Giới thiệu từ mới nếu có hoặc ôn, củng cố lại từ vựng cần thiết cho bài nghe.
- Ra câu hỏi hướng dẫn khi nghe.
- Chia quá trình nghe thành từng bước,ví dụ:
+ Lần nghe thứ nhất: nghe ý chính, trả lời các câu hỏi đại ý.
+ Lần nghe thứ hai: nghe chi tiết hơn v.v...
- Nếu bài dài, chia bài nghe thành từng đoạn ngắn để cho học sinh nghe, có những yêu cầu nghe cụ thể khác nhau. 
4.2.Đoán trước điều sắp nghe (predicting)
Một trong những kỹ năng cần thiết khi nghe là khả năng đoán được điều sắp được nghe. Vì vậy, khi cho học sinh luyện nghe, giáo viên nên cho học sinh đoán những điều sắp nghe trong một ngữ cảnh nhất định. Có thể tiến hành hoạt động này với các bài nghe có cốt truyện hoặc một bài hội thoại. Ví dụ, khi nghe một bài hội thoại, giáo viên có thể dừng lại sau một câu nói của một nhân vật trong bài hội thoại và hỏi học sinh xem nhân vật kia sẽ đáp lại như thế nào? Sẽ ứng xử ra sao? Có đồng ý hay không? v.v...
Khi ch