Báo cáo biện pháp Những vấn đề trọng tâm khi giảng dạy văn bản kịch ở trường THCS

i hình nghệ thuật sân khấu.
	- Theo nhà văn Mác-xim Go-rơ-ki “Kịch là một hình thức văn học khó nhất bởi vì thực chất nó là một trong những thể loại chủ yếu của nghệ thuật sân khấu”. Kịch xuất hiện khá sớm ở Châu Âu, Hy Lạp, La Mã. Nhưng ở Việt Nam, kịch ra đời muộn hơn. Vở kịch đầu tiên được công diễn ở Hà Nội vào năm 1921 là tác phẩm “Chén thuốc độc”. 
- Chính vi được hiểu là một loại hình nghệ thuật sân khấu nên nó có tính chất tổng hợp của nhiều ngành nghệ thuật khác như văn học, hội hoạ, kiến trúc, âm nhạc, điêu khắc Nó có tính chất tập thể bởi do một tập thể diễn viên dàn dựng. Kịch mang tính chất trực tiếp vì con người thể hiện trực tiếp và người xem cũng chứng kiến cuộc sống cũng diễn ra trên sân khấu. Sân khấu là nơi phản ánh và hội tụ nhiều vấn đề, nhiều vẻ của cuộc sống. Vì vậy nó cũng phải chân thực như cuộc sống. Ở đó không có một khoảng cách nào, không có nhân vật nào thuyết minh giới thiệu mà khán giả trực tiếp cảm nhận. Chính sự tiếp xúc trực tiếp đã mang lại cho kịch một sức mạnh riêng. 
- Kịch cũng chính là một tác phẩm văn học. Kịch bản văn học có đầy đủ các đặc điểm tính chất của một tác phẩm văn học. Kịch gần gũi với tự sự vì đề hướng về đời sống khách quan bên ngoài, cũng có nhân vật và cốt truyện. 
2. Những đặc điểm của kịch
* Xung đột kịch
Kịch bản bao giờ cũng bắt đầu từ xung đột kịch (xung đột là cơ sở chính của kịch). Xung đột là những biểu hiện cao độ của sự phát triển mâu thuẫn giữa các nhân vật và các lực lượng trong một vở kịch. So với các tác phẩm trữ tình thì xung đột kịch không chìm sâu ở tâm trạng, ở cảm xúc mà nó nằm ở ngay hành động. 
Xung đột kịch là biểu hiện chủ yếu ở hành động. Xung đột kịch thúc đẩy hành động kịch phát triển tạo nên tính cách và bản chất của nhân vật. Thiếu xung đột và hành động, kịch sẽ trở nên mờ nhạt trừu tượng.
Các nhà viết kịch đều khẳng định tầm quan trọng của xung đột và hành động ở trong kịch. Mâu thuẫn xung đột trong kịch còn thể hiện ở tư tưởng, chủ đề của tác phẩm. Mâu thuẫn xung đột càng cơ bản thì ý nghĩa tư tưởng chủ đề càng sâu sắc. Mỗi một thời đại lịch sử có xung đột và mâu thuẫn tiêu biểu của nó. Vì thế xung đột kịch mang ý nghĩa xã hội và thời đại.
Xung đột mâu thuẫn trong kịch dân gian là mâu thuẫn giai cấp (địa chủ, phong kiến – nông dân), xung đột gia đình (mẹ chồng – nàng dâu).
Ở hài kịch, hề kịch xung đột là những hiểu lầm những hiềm khích giữa các nhân vật. Đó là tình huống ẩn chứa cái hài nhằm giễu cợt phê phán cái xấu, cái lố bịch cái lỗi thời và loại nó một cách vui vẻ ra khỏi đời sống.
 Các xung đột trong kịch hiện đại thường xoay quanh mối quan hệ giữa cách mạng và phản cách mạng, giữa cái tốt và cái xấu, giữa cái thiện và cái ác.
* Hành động kịch
Xung đột kịch chỉ được bộc lộ qua hành động. Do đó hành động là đặc trưng của kịch. Hành động kịch có thể hiểu theo hai nghĩa: hành động của nhân vật kịch; hành động chung của vở kịch.
Hành động kịch là một trong những phương thức chủ yếu để bộc lộ tính cách, bản chất của nhân vật.
Hành động của nhân vật kịch là những hành động của con người trong cuộc sống nhằm khẳng định bản thân và tác động đến đời sống xung quanh, hành động phải hướng tới mục đích nhằm đạt được hiệu quả nhất định.
Nhân vật thường xuyên hoạt động, thực hiện hành động, hành động này đến hành động khác. Sự chồng chất , dồn nén hành động trong một vở kịch là nằm trong quỹ đạo chung của xung đột vở kịch. Trong mỗi vở kịch, mỗi nhân vật có một hệ thống hành động chính, phù hợp với vai trò của mình, thường gọi là hành động xuyên.
Những hành động xuyên suốt của kịch “Quan Âm Thị Kính” là những hành động gắn với nỗi oan của Thị Kính.
Hành động chung và hành động của nhân vật luôn thống nhất và gắn bó chặt chẽ với nhau, không bao giờ tách rời. Hành động chung chỉ đạo hành động của nhân vật, hành động nhân vật là hành động tạo nên thành hành động chung.
* Nhân vật kịch
Trên sân khấu trong một vở kịch chỉ có nhân vật đi lại, nói năng hoạt động. Trong kịch bản cũng chỉ có nhân vật và ngôn ngữ nhân vật là chủ yếu. Những ghi chú, chỉ dẫn của tác giả rất ít không đáng kể. Có thể nói so với các loạ văn học khác, chỉ có kịch là chỉ có nhân vật mà thôi.
Nhân vật kịch không được quá nhiều, quan hệ giữa các nhân vật phải được lược tới mức tối đa, tính cách nhân vật cũng được giới thiệu một cách tỉ mỉ. Nó không đa dạng như trong tiểu thuyết nhưng phải rõ nét, tức là cuộc sống của nhân vật phải được thể hiện một cách tập trung cao độ mà nhìn qua nhân vật trên sân khấu là đã thấy bản chất.
Thông thường, nhân vật kịch được giới thiệu một cách rất sơ lược trong bản phân vai: tên, tuổi, chức vụ nghề nghiệp, quan hệ với các nhân vật khác.
Nhân vật kịch chủ yếu được xây dựng thông qua ngôn ngữ nhân vật. Khi giảng dạy, giáo viên cần phân biệt nhân vật trong kịch khác với nhân vật trong tác phẩm tự sự (trong tác phẩm tự sự, nhân vật được tác giả giới thiệu về ngoại hình nét mặt, diễn biến tâm trạng và người đọc người nghe hình dung ra).
* Ngôn ngữ trong kịch
Vì tác phẩm kịch viết ra là để trình diễn cho nên ngôn ngữ của nó mang tính chất sân khấu. Ngôn ngữ kịch chủ yếu là ngôn ngữ đối thoại, nó đảm bảo cho sự phát triển các tình huống ở trong kịch. Thông qua ngôn ngữ đối thoại để thể hiện tính cách nhân vật, sự tác động qua lại giữa các nhân vật.
Ngôn ngữ đối thoại có vai trò bộc lộ tính cách, đặc biệt là ý kiến quan niệm của nhân vật để đẩy xung đột kịch lên đến đỉnh điểm. Ngôn ngữ đối thoại càng căng thẳng bao nhiêu thì xung đột càng dâng cao và đẩy đến một hành động mạnh mẽ. Vì vậy bản chất ngôn ngữ đốt thoại là hành động.
Ngoài ra ngôn ngữ trong kịch còn thể hiện ở hình thức độc thoại. Độc thoại còn gọi là độc bạch, là lời nhân vật nói một mình. Đây là một ngôn ngữ mang tính chất tổng hợp vừa miêu tả vừa kể chuyện. Nó thúc đẩy cho mâu thuẫn, xung đột phát triển tạo nên một hành động gọi là hành động câm.
Ngoài lời đối thoại, độc thoại thì trong kịch bản còn có phần in chữ nhỏ để trong ngoặc đơn. Trong văn xuôi thì đó là phần phụ chú bổ sung cho một từ hoặc cụm từ nào đó. Nhưng trong kịch, đây là phần khá quan trọng vì nó là những lời dẫn, lời nhắc vai của đạo diễn, là hướng dẫn về cử chỉ, động tác, nét mặt thái độ của nhân vật. Những điều này giúp cho diễn viên hình dung được mình phải làm gì khi lên sân khấu.
3. Phân loại kịch
Có nhiều cách để phân loại kịch.
- Dựa vào tính chất và bản chất:
+ Bi kịch: nghĩa là xung đột trong kịch buồn bã đau thương.
+ Hài kịch: nghĩa là xung đột của kịch có sự châm biếm hài hước.
- Dựa vào chất liệu kịch:
+ Kịch được đan xen với múa được gọi là vũ kịch.
+ Kịch được thể hiện bằng lời hát được gọi là nhạc kịch.
+ Kịch dùng ngôn ngữ nói được gọi là kịch nói.
4. Những vở kịch được học trong chương trình THCS
- Ở lớp 7: Ca kịch dân gian Việt Nam, trích đoạn “Nỗi oan hại chồng” (trích vở kịch Quan Âm Thị Kính).
- Ở lớp 8: Vở hài kịch của Pháp, trích đoạn “Ông Giuốc-đanh mặc lễ phục” (trích vở kịch Trưởng giả học làm sang).
- Ở lớp 9: có vở kịch hiện đại của Việt Nam:
+ Trích đoạn trong vở kịch “Bắc Sơn” của Nguyễn Huy Tưởng.
Các trích đoạn kịch được đưa vào chương trình là có chọn lọc vì đó là những vở kịch tiêu biểu cho từng thể loại: dân gian, hiện đại, kịch cổ điển của nước ngoài.
5. Những vấn đề trọng tâm khi giảng dạy văn bản kịch
5.1. Tìm hiểu văn bản
Kịch bản nói chung được xây dựng là để diễn. Vì thế loại hình ngôn ngữ, kết cấu trong vở kịch có phần khác so với các loại văn bản viết ra để đọc. Đọc kịch bản văn học không đơn thuần là phân tích vẻ đẹp đơn thuần của một lời văn hoặc một biện pháp tu từ; cũng không phải mô phỏng diễn theo cử chỉ điệu bộ của nhân vật. Kịch bản văn học vừa thể hiện đặc trưng của một tác phẩm văn học vừa mang nét riêng của thể loại kịch. Sự kết hợp giữa hai phương diện này đã tạo ra sức hấp dẫn riêng cho kịch. Khi tìm hiểu văn bản kịch cần nắm được những ý cơ bản sau:
- Nắm được tác giả, hoàn cảnh ra đời của vở kịch. Điều này giúp học sinh thấy được mối liên hệ giữa vở kịch và thời đại lịch sử mà nó ra đời. 
- Khi dạy kịch, cần chỉ ra xung đột và mâu thuẫn trong vở kịch.
Ví dụ, khi dạy vở kịch “Quan Âm Thị Kính”, giáo viên cần cho học sinh thấy được mâu thuẫn gia đình hôn nhân thời phong kiến đẫn đến xung đột giai cấp.
5.2. Phân tích văn bản
Khi phân tích văn bản, cần phải phân tích các nhân vật trong kịch. Từ việc phân tích lời nói, cử chỉ hành động của nhân vật để khái quát nên tính cách của nhân vật.
Ví dụ, khi tìm hiểu đoạn trích “Nỗi oan hại chồng”, cần phân tích nhân vật Sùng Bà với lời nói thì đay nghiến, hành động dúi đầu Thị Kính Qua đó thấy được đây là nhân vật hiện thân của kẻ ác, kẻ xấu.
5.3. Một số hình thức gây hứng thú cho học sinh khi học kịch
* Cho học sinh xem băng hình vở kịch
Trong đời sống hiện nay, xã hội ngày càng phát triển các phương tiện thông tin nghe nhìn phong phú, con người thích xem phim hơn xem kịch. Vì vậy, để giúp các em hiểu và hứng thú với các văn bản kịch, chúng ta cần tổ chức các hoạt động ngoại khoá như đến rạp xem trực tiếp các vở kịch có trong chương trình (khi có điều kiện), hoặc xem băng hình trên máy chiếu. trước đây khi chưa tổ chức được các hoạt động này, chúng tôi thường làm theo cách truyền thống là cho học sinh đọc phân vai toàn bộ đoạn trích. Nhưng điều đó cũng chưa mang lại kết quả tốt vì nếu chỉ đọc một đoạn trích thì không thể hình dung được hành động của nhân vật. Từ khi áp dụng phương pháp này, tôi thấy giờ học đã đạt kết quả tốt. Trước hết là không khí lớp học thay đổi, không còn cảm giác nhàm chán khi học văn bản kịch như trước đây. Các em đón nhận giờ học với tâm trạng thích thú. Sau đó, các em nắm vững hơn về đoạn trích, về tác phẩm. Từ đó các em đã hứng thú hơn trong các tiết học văn bản kịch.
* Cho học sinh đóng kịch
Nếu đóng kịch toàn bộ đoạn trích trong sách giáo khoa thì tương đối dài, các em khó nhớ lời thoại nên có thể cho học sinh đóng những đoạn thật tiêu biểu. Ví dụ, trong đoạn trích “Nỗi oan hại chồng” chúng ta cho học sinh đóng đoạn Thị Kính bị gia đình chồng mắng nhiếc, đuổi ra khỏi nhà.
Hình thức cho học sinh đóng kịch có thể tổ chức ngay đầu tiết dạy để tạo hứng thú cho giờ học và cũng kiểm tra được sự chuẩn bị bài của các em. Nhưng tốt nhất nên dùng trong phần luyện tập. Như vậy các em sẽ hiểu bài kĩ hơn, có như vậy, giờ học mới đạt hiệu quả cao.
* Cho học sinh tập làm đạo diễn, biên kịch
Để củng cố thêm kiến thức về loại hình sân khấu kịch, có thể cho học sinh tập làm đạo diễn, tập viết kịch bản, hoá trang thành các nhân vật trong vở kịch. Hình thức này có thể tổ chức vào chương trình ngoại khoá, chương trình địa phương hoặc các tiết sinh hoạt. Điều này không chỉ giúp các em yêu thích học văn hơn mà còn phát hiện được các em có năng khiếu bẩm sinh, giúp các em thêm mạnh dạn tự tin trong các hoạt động giao tiếp.
* Xây dựng hệ thống câu hỏi
Để giờ dạy đạt hiệu quả cao, phụ thuộc vào nhiều yếu tố, trong đó có hệ thống câu hỏi. cũng giống như bất kì giờ dạy Ngữ văn nào, chúng ta cần sử dụng đa dạng các kiểu câu hỏi: từ gợi mở, phát hiện đến câu hỏi khái quát, tổng hợp và câu hỏi nêu vấn đề.
- Đối với câu hỏi gợi mở, phát hiện: giúp học sinh nắm được những vấn đề có trong phần chú thích hoặc văn bản. Kiểu câu hỏi này đa số được áp dụng ở phần tìm hiểu chung.
Ví dụ: 
+ Nêu hiểu biết của em về nhà văn Nguyễn Huy Tưởng?
+ Đoạn trích “Nỗi oan hại chồng” có mấy nhân vật? Đó là những nhân vật nào?
+ Em hãy liệt kê những cử chỉ lời nói của Thị Kính đối với Thiện Sĩ?
+ Tìm những chi tiết miêu tả thái độ của ông Giuốc-đanh đối với đám thợ phụ?
- Đối với câu hỏi khái quát tổng hợp: giúp học sinh có thể khái quát từng phần từng đoạn. Kiểu câu hỏi này thường áp dụng ở cuối các đề mục hoặc cuối bài:
Ví dụ:
+ Nêu nhận xét của em về nhân vật Thơm? Thông qua nhân vật này, tác giả muốn nói điều gì với người đọc?
+ Em suy nghĩ gì về vai trò của những người như giám đốc Hoàng Việt?
- Đối với câu hỏi nêu vấn đề: giúp các bộc lộ ý kiến đánh giá của mình. Kiểu câu hỏi này thường áp dụng trong các hoạt động nhóm.
Ví dụ:
+ Trong vở kịch “Bắc Sơn”, khi Ngọc sắp trở về, Thơm nảy ý định cứu Thái và Cửu. Có ý kiến cho rằng hành động này chứng tỏ Thơm đã có sự chuyển biến về tâm lý, ý kiến của em như thế nào?
Giáo án minh họa giờ dạy văn bản kịch:
 TiÕt 161 + 162
V¨n b¶n : B¾c S¬n
 ( Nguyễn Huy Tưëng ) 
A- Môc tiªu cÇn ®¹t:
1. KiÕn thøc :
- Gióp häc sinh n¾m ®ược ®Æc trưng c¬ b¶n cña vë kÞch .
- T×nh thÕ c¸ch m¹ng khi cuéc khëi nghÜa B¾c S¬n x¶y ra .
- NghÖ thuËt viÕt kÞch cña NguyÔn Huy Tưởng .
2. KÜ n¨ng : 
- §äc hiÓu mét v¨n b¶n kÞch .
3. Th¸i ®é : 
 - Gi¸o dôc häc sinh sù høng thó häc v¨n b¶n kÞch . 
4. Định hướng phát triển năng lực cho HS: năng lực tư duy, suy đoán...
B - ChuÈn bÞ : 
1. ThÇy : ChuÈn bÞ toµn v¨n b¶n kÞch b¶n B¾c S¬n
 - Ch©n dung NguyÔn Huy Tưởng
2. Trß : §äc kÜ v¨n b¶n vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái trong s¸ch gi¸o khoa .
C. Tæ chøc d¹y vµ häc :
1. Ổn ®Þnh tæ chøc
2. KiÓm tra bµi cò 
3. Bµi míi
Ho¹t ®éng 1 : T¹o t©m thÕ 
 NguyÔn Huy Tưởng ( 1912- 1960) nhµ v¨n , nhµ viÕt kÞch næi tiÕng víi tiÓu thuyÕt Sèng m·i víi thñ ®«, mét sè truyÖn cho thiÕu nhi , An Dư¬ng Vư¬ng x©y thµnh èc , kÓ chuyÖn Quang Trung vµ c¸c vë kÞch lÞch sö : B¾c s¬n . H«m nay c« trß ta cïng t×m hiÓu vë kÞch nµy.
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
Nội dung cần ®¹t
Ho¹t ®éng 2 : 
H. Giíi thiÖu vµi nÐt vÒ t¸c gi¶ vµ vë kÞch " B¾c S¬n "?
- HS tr×nh bµy theo chó thÝch.
- HS kh¸c vµ GV bæ sung
H. VÞ trÝ ®o¹n trÝch ®ưîc häc?
H. Em biÕt g× vÒ thÓ lo¹i kÞch qua c¸c ®o¹n trÝch ®ưîc häc ?
- HS nªu ý kiÕn vÒ kÞch.
- HS kh¸c bæ sung. GV yªu cÇu HS ®äc v¨n b¶n (®äc ph©n vai) 
+ Người dÉn chuyÖn 
+ Vai Th¬m 
+ Vai Ngäc 
+ Vai Th¸i 
+ Vai Cöu 
- HS ®äc.	
- GV nhËn xÐt chung.
* GV yªu cÇu HS tãm t¾t v¨n b¶n.
- HS tãm t¾t, nhËn xÐt.	
Häc sinh nªu
- Häc sinh nªu
- Häc sinh nhËn xÐt c¸ch ®äc
-- TrÝch ®o¹n thuéc håi 4 gåm 3 líp:
. Líp I: §èi tho¹i gi÷a vî chång Th¬m - Ngäc
. líp II: Th¬m - Th¸i - Cöu: GT t×nh huèng kÞch
. Líp III: Th¬m - Ngäc, Ngäc ®ét ngét vÒ nhµ
5 Häc sinh ®äc , nhËn xÐt 
I.§äc,tìm hiểu chung 
1. T¸c gi¶ :
NguyÔn Huy Tưëng (1912-1960), quª Hµ Néi. - Lµ mét trong nh÷ng nhµ v¨n chñ chèt cña nÒn v¨n häc c¸ch m¹ng sau CM th¸ng 8.
2. T¸c phÈm.	
- B¾c S¬n lµ vë kÞch ®Çu tiªn biÓu hiÖn thµnh c«ng chñ ®Ò c¸ch m¹ng, ®· x©y dùng vµ kh¼ng ®Þnh h×nh tượng con ngưêi míi- quÇn chóng c¸ch m¹ng.
- Lµ t¸c phÈm ®ược xem lµ mèc son më ®Çu cho s©n khÊu nãi riªng vµ nÒn v¨n häc ViÖt Nam nưíc ta.
* §o¹n trÝch:2 líp ®Çu cña håi 4
* KÞch
- Lµ mét trong 3 lo¹i h×nh v¨n häc (Tù sù, tr÷ t×nh, kÞch), thuéc lo¹i h×nh s©n khÊu.
- Phư¬ng thøc thÓ hiÖn :
+ B»ng ng«n ng÷ trùc tiÕp (®èi tho¹i, ®éc tho¹i).
+ B»ng cö chØ hµnh ®éng cña nh©n vËt.
- Ph¶n ¸nh ®êi sèng qua m©u thuÉn, xung ®ét thÓ hiÖn ra hµnh ®éng kÞch.
- C¸c thÓ lo¹i cña kÞch gåm :
+ KÞch h¸t(ChÌo, tuång .... )-> ca kÞch.
+KÞch th¬.
+ KÞch nãi: bi kÞch, hµi kÞch.....
- CÊu tróc: håi, líp, (c¶nh), thêi gian, kh«ng gian trong kÞch.
3. §äc : 
 Ho¹t ®éng 3 : Ph©n tÝch , c¾t nghÜa 
( 53 phót , vÊn ®¸p )
H: M©u thuÉn xung ®ét kÞch chñ yÕu ttrong håi 4 lµ m©u thuÉn xung ®ét g×? Gi÷a ai víi ai?
H: T×m c¸c chi tiÕt thÓ hiÖn m©u thuÉn xung ®ét trong líp II, III?
H: T×nh huèng kÞch lµm nÒn cho m©u thuÉn xung ®ét ph¸t triÓn ë ®©y lµ g×?
GV: VËy tríc t×nh huèng g©y cÊn, ®ét ngét kÞch sÏ ra sao, Th¬m sÏ ®èi phã như thÕ nµo? Ngäc cã ph¸t hiÖn ra Th¸i vµ Cöu kh«ng?
- M©u thuÉn xung ®ét
Ta >< ®Þch
CB, CS, CM (Th¸i, Cöu) >< bän giÆc Ph¸p (quan, lÝnh)
Bän tay sai, ph¶n ®éng (Ngäc) lång trong m©u thuÉn gia ®×nh, néi t©m gi÷a Th¬m - Ngäc
- Häc sinh t×m hiÓu
- Cuéc khëi nghÜa thÊt b¹i: GiÆc lïng b¾t g¾t gao c¸c chiÕn sÜ, Th¸i, Cöu t×nh cê ch¹y trèn ®óng vµo nhµ Th¬m - Ngäc. Chång Th¬m lµ 1 tªn tay sai, chØ ®iÓm dÉn ®êng cho kÎ thï ®ét ngét trë vÒ nhµ.
II - T×m hiÓu v¨n b¶n
1/. M©u thuÉn xung ®ét, t×nh huèng kÞch
- M©u thuÉn, xung ®ét: Ta >< ®Þch
- T×nh huèng kÞch gau cÊn, ®ét ngét, khèc liÖt
GV giíi thiÖu nh÷ng nÐt chÝnh vÒ nh©n vËt Th¬m ë c¸c håi trước
GV hái: Trong líp II Th¬m ®îc ®Æt trong t×nh huèng như thÕ nµo? Em h·y kÓ l¹i t×nh huèng kÞch Êy?
H: Trước t×nh huèng ®ã béc lé t©m tr¹ng cña Th¬m ra sao?
- Häc sinh l¾ng nghe vµ h×nh dung hoµn c¶nh cña nh©n vËt
- T×nh huèng rÊt c¨ng th¼ng, ®Çy kÞch tÝnh
- Häc sinh kÓ l¹i t×nh huèng kÞch
- Buéc c« ph¶i nhanh chãng suy nghÜ, tÝnh to¸n vµ quyÕt ®Þnh ngay cøu ngưêi hay bá mÆc người
- Khi thấy Cöu xuÊt hiÖn c« ng¹c nhiªn cø ngì CM cö ngưêi ®i b¾t Ngäc - mét ViÖt gian. Nhưng khi hiÓu ra hai ngưêi ®ang bÞ truy lïng s¾p bÞ b¾t th× Th¬m trë nªn lo l¾ng, hèt ho¶ng,lóng tóng: "ChÕt råi, hai «ng ... lµm thÕ nµo b©y giê"
C« ®· hai lÇn kh¼ng ®Þnh døt kho¸t lµ kh«ng tiÕp tay cho giÆc 
2/. DiÔn biÕn t©m tr¹ng vµ hµnh ®éng cña nh©n vËt Th¬m
 T©m tr¹ng:
- Ng¹c nhiªn
- Lo l¾ng
- QuyÕt t©m kh«ng tiÕp tay cho giÆc
GV: Trưíc t×nh huèng vµ t©m tr¹ng rèi bêi c« cha nghÜ ra c¸ch nµo ®Ó cøu c¸c anh: Nhưng chØ ®Õn khi Ngäc s¾p vÒ qua nhµ th× c« chît n¶y ra c¸ch cøu 2 anh
H: Em h·y t×m nh÷ng chi tiÕt ®ã?
H: Em cã nhËn xÐt g× vÒ hµnh ®éng cña c« lóc ®ã?
GV: Víi hµnh ®éng t¸o b¹o bÊt ngê Th¬m ®· tho¸t khái tr¹ng th¸i day døt trï trõ ®Ó ®øng h¼n vÒ hµng ngò quÇn chóng c¶m t×nh víi CM
H: Hµnh ®éng nµy kh«ng ph¶i lµ ngÉu nhiªn tuú høng, tuú tiÖn hay xÕp ®Æt mµ cã nguyªn nh©n bªn trong, ngoµi chñ quan, kh¸ch quan rÊt hîp lÝ hîp t×nh. §ã lµ nguyªn nh©n nµo?
- Häc sinh t×m chi tiÕt
- Hµnh ®éng ngoan ngo·n, mau lÑ, th©n mËt như người em g¸i, kÐo tay hai người ®Èy vµo buång riªng víi lêi dÆn kÞp thêi ® mét hµnh ®éng t¸o b¹o, bÊt ngê
- Lßng thư¬ng ngưêi, lßng kÝnh phôc Th¸i, c¶m t×nh víi CM, nhí ®Õn c¸i chÕt cña cha, em, hoµn c¶nh gia ®×nh, dÇn nhËn ra bé mÆt thËt cña chång
- Hµnh ®éng
- To¸ b¹o, bÊt ngê
H: Trong líp III, ph©n tÝch th¸i ®é cña Th¬m ®èi víi Ngäc qua nh÷ng c©u ®èi ®¸p víi chång. C« ®ang ë 1 t©m tr¹ng như thÕ nµo?
- T©m tr¹ng lo l¾ng, c« t×m c¸ch che m¾t chång, ®ãng kÞch víi Ngäc. Nh÷ng c©u hỏi, c©u tr¶ lêi cña c« thËt kh«n khÐo, tù nhiªn gÇn như lêi lÏ hµng ngµy
H: Qua cuéc nãi chuyÖn c« nhËn ra thªm ®iÒu g× vÒ Ngäc?
- Cµng nhËn râ bé mÆt ph¶n ®éng cña y, bé mÆt h¸m tiÒn, h¸m quyÒn chøc, thï h»n nhá nhÆt cña y ...
H: T¹i sao Th¬m vÉn chưa tá th¸i ®é døt kho¸t víi chång?
- V× c« vÉn cha døt h¼n ®ược thãi quen sinh ho¹t, nÕp nghÜ, nÕp sèng thường ngµy, c« vÉn nÝu lÊy mét chót hi väng. Th¬m còng kh«ng dÔ g× tõ bá cuéc sèng nhµn nh· víi nh÷ng ®ång tiÕn Ngäc ®ưa cho ®Ó may s¾m, tiªu dïng, víi Ngäc c« vÉn chưa hoµn toàn ghÐt bá, c¨m thï
H: Qua sù chuyÓn biÕn cña nh©n vËt Th¬m, t¸c gi¶ muèn kh¼ng ®Þnh ®iÒu g×?
- Ngay c¶ khi CM gÆp khã kh¨n, bÞ kÎ thï ®µn ¸p khèc liÖt, CM vÉn kh«ng thÓ bÞ tiªu diÖt. Nã vÉn tiÒm tµng kh¶ n¨ng thøc tØnh quÇn chóng.
H: Qua cuéc ®èi tho¹i víi Th¬m em cã nhËn xÐt, ®¸nh gi¸ g× vÒ nh©n vËt Ngäc?
- Người chång lu«n yªu vî nhưng l¹i lµ 1 tªn nho l¹i ®Çy tham väng, ham muèn ®Þa vÞ, quyÒn chøc, tiÒn tµi.
3/. C¸c nh©n vËt kh¸c
a) Ngäc
H: T¹i sao NguyÔn Huy Tưởng miªu t¶ h×nh tượng nh©n vËt kÎ thï kh«ng hÒ ®¬n gi¶n
- V× t×nh c¶m cña Ngäc kh«ng hÒ ®¬n gi¶n. §· 1 thêi gian dµi y lõa ®ược Th¬m y khÐo che dÊu b¶n chÊt, suy tÝnh vµ hµnh ®éng cña m×nh.
H: NhËn xÐt ®iÓm chung vµ riªng cña hai nh©n vËt nµy?
 Chung: lµ hai c¸n bé, chiÕn sÜ c¸ch m¹ng dòng c¶m, trung thµnh trong hoµn c¶nh nguy hiÓm bÞ kÎ thï lïng b¾t vÉn s¸ng suèt, b×nh tÜnh, tranh thñ sù chuyÓn ho¸ thøc tØnh vµ gióp ®ì cña quÇn chóng nh©n d©n.
Riªng: Th¸i - mét c¸n bé dµy d¹n kinh nghiÖm vµ tinh tÕ, Cöu h¨ng h¸i, nãng n¶y, thiÕu chÝn ch¾n h¬n.
b) Th¸i vµ Cöu
Ho¹t ®éng 2: §¸nh gi¸ , kh¸i qu¸t :
( 3phót , vÊn ®¸p ) 
H: NhËn xÐt nh÷ng ®Æc s¾c vÒ nghÖ thuËt kÞch cña t¸c gi¶ trong ®o¹n trÝch?
- XD xung ®ét >< ®Þch, ta, cuéc ®èi ®Çu gay g¾t gi÷a CM vµ ph¶n CM Th¸i, Cöu, Ngäc. Xung ®ét néi t©m trong lßng nh©n vËt Th¬m.
 T×nh huèng, hoµn c¶nh bÊt ngê, g©y cÊn thóc ®Èy hµnh ®éng kÞch vµ béc lé t×nh c¶m nh©n vËt
Ng«n ng÷ nhÞp ®iÖu thay ®æi 
III - Tæng kÕt : 
1., NghÖ thuËt :
- T¹o t×nh huèng xung ®ét kÞch .
- S¸ng t¹o nªn ng«n ng÷ ®