Báo cáo biện pháp Một số biện pháp chỉ đạo, bồi dưỡng giáo viên lớp 4 dạy tốt môn Toán bằng bản đồ tư duy

a giáo viên: Khi giảng dạy một tiết có liên quan đến BĐTD rất đơn giản, chỉ cần lấy sẵn một tiết nào đó có ở mạng Internet và chỉnh sửa đôi chút là được. Trong giáo án thì không thể hiện rõ từng bước tiến hành sử dụng BĐTD như thế nào, thông qua BĐTD giáo viên chưa hướng dẫn cụ thể cho học sinh cách thiết kế và sử dụng nắm bắt kiến thức ở BĐTD ra sao. Bên cạnh đó một số giáo viên chưa thật sự chú trọng và còn tẻ nhạt với phương pháp dạy học này.
- Đa phần GV còn ngại trong việc dạy này bởi vì thời gian chuẩn bị nhiều đối với các bài ôn tập chương, các đợn vị kiến thức lớn.
- Trình độ tin học của GV còn hạn chế nên việc sử dụng các phần mềm hỗ trợ vẽ BĐTD gặp khó khăn.
- Các trang thiết bị hiện đại ở các lớp còn quá ít nên việc thể hiện nhiều tiết dạy có ứng dụng CNTT cùng lúc là không thể tiến hành được. Hầu hết các lớp không có máy chiếu đa vật thể nên việc chiếu kết quả học tập của HS còn khó khăn.
b. Về phía học sinh: 
- Với địa bàn tương đối khó khăn, sự quan tâm của CMHS đến học sinh chưa nhiều, ham muốn học tập không rõ nét. Chính vì vậy, chất lượng học tập, sự sáng tạo, tư duy của học sinh còn yếu nên việc sử dụng BĐTD trong học tập của các em vẫn gặp khó khăn. Hầu như các em chưa có thói quen tìm hiểu, vận dụng, sáng tạo mà chỉ quen nghe, quen ghi chép những gì mà giáo viên nói. 
- Học sinh chưa có thói quen chuẩn bị đồ dùng học tập như giấy A4, bút màu, bút chì, tẩy hoặc bảng phụ trong tiết học Toán mà chỉ dùng cho trong tiết học Mỹ thuật. Mặt khác, học sinh chưa hiểu rõ cách thể hiện nội dung, kiến thức như thế nào trong việc thiết kế và sử dụng bản đồ tư duy. 
- HS các lớp dưới GV ít dùng BĐTD nên ở lớp 4 dạy học bằng BĐTD sẽ gặp khó khăn.
II. MỘT SỐ KINH NGHIỆM CHỈ ĐẠO GIÚP GIÁO VIÊN DẠY HỌC TOÁN 4 BẰNG BẢN ĐỒ TƯ DUY.
1. Giới thiệu một số phần mềm dùng để tạo BĐTD:
Một BĐTD có thể được thực hiện dễ dàng trên một tờ giấy với các loại bút màu khác nhau, tuy nhiên, cách thức này có nhược điểm là khó lưu trữ, thay đổi, chỉnh sửa. Một giải pháp được hướng đến là sử dụng các phần mềm để tạo ra sơ đồ tư duy. Một số phần mềm tiêu biểu trong thể loại “phần mềm mind mapping” (mind mapping software).
Phần mềm Buzan’s iMindmap™: một phần mềm thương mại, tuy nhiên có thể tải bản dùng thử 30 ngày. Phần mềm do công ty Buzan Online Ltd. thực hiện. Trang chủ tại www.imindmap.com
Phần mềm Inspiration: sản phẩm thương mại của công ty Inspiration Software, Inc. Sản phẩm có phiên bản dành cho trẻ em (các em từ mẫu giáo đến lớp 5) rất dễ dùng và nhiều màu sắc. Có thể dùng thử 30 ngày. Trang chủ tại www.inspiration.com
Phần mềm Visual Mind: sản phẩm thương mại của công ty Mind Technologies. Phần mềm dễ sử dụng và linh hoạt trong sắp xếp các nút chứa từ khóa. Có thể dùng thử 30 ngày. Trang chủ tại www.visual-mind.com
Phần mềm FreeMind: sản phẩm hoàn toàn miễn phí, được lập trình trên Java. Các icon chưa được phong phú, tuy nhiên chương trình có đầy đủ chức năng để thực hiện mind mapping. Trang chủ tại:
Ngoài ra, chúng ta còn có thể tham khảo một danh sách các phần mềm loại mind mapping tại địa chỉ sau: 
2. Các biện pháp chỉ đạo, bồi dưỡng giáo viên khối 4 dạy tốt - học tốt bằng BĐTD ở môn Toán:
2.1. Chỉ đạo giáo viên sử dụng các phần mềm thiết kế BĐTD:
Để vận dụng BĐTD vào quá trình dạy, trước hết cần phải vẽ thiết kết BĐTD trên phần mềm. Các bước để thiết kế một BĐTD trên phần mềm:
Bước 1: Xác định từ khóa
Mind Map được tạo thành bởi hầu hết các từ khóa (key word) nên nó tiết kiệm được rất nhiều thời gian cho giáo viên. Chỉ với những từ khóa giáo viên đã có thể nắm bắt được hết nội dung của tất cả những điều đang muốn ghi nhớ rồi. Vậy từ khóa là gì? Làm sao xác định được từ khóa trong một bài, một chương:
Đầu tiên, giáo viên cần nghiên cứu kỹ mục tiêu, nội dung từng dạng bài, từng chương nên tự tập cho mình thói quen chỉ chú ý đến từ khóa, ghi nhớ từ khóa là đủ để chúng ta nắm bắt được toàn bộ nội dung cần truyền đạt. Ngoài ra, từ khóa là một yếu tố không thể thiếu của Mind Map, bạn sẽ phải dùng những từ khóa đó để lập nên Mind Map cho chính mình.
Ví dụ: Với dạng bài các phép tính trên phân số từ khóa: Phép tính trên phân số
Với chương về phân số từ khóa sẽ là: Phân số 
Bước 2 : Vẽ chủ đề ở trung tâm.
Diễn đạt chủ đề trung tâm bằng một từ khoá, hình ảnh hay bản vẽ, nếu kết hợp cả 2 thì càng tốt. Theo Tony Buzan, một hình ảnh có thể diễn đạt ý tưởng tương đương với 1000 từ vựng. Hình ảnh càng hấp dẫn thì càng làm tinh thần tập trung, não bộ hoạt động hưng phấn và làm việc hiệu quả hơn. Bước này giáo viên sẽ vẽ từ chủ đề ở chính giữa, từ đó mới phát triển ra các ý khác ở xung quanh nó. Giáo viên có thể tự do sử dụng tất cả các màu sắc sao cho phù hợp. Chủ đề trung tâm cần gây sự chú ý để chúng ta dễ nhìn nhận vấn đề, do đó, bạn nên vẽ chủ đề to.
Bước 3 : Vẽ thêm các tiêu đề phụ (nhánh cấp 1)
- Tiêu đề phụ nằm trên các nhánh dày để làm nổi bật
- Tiêu đề phụ nên gắn liền với trung tâm
- Tiêu đề phụ nên được vẽ theo hướng chéo góc chứ không nằm ngang, như vậy nhiều nhánh phụ khác có thể được vẽ tỏa ra một cách dễ dàng hơn. 
- Luôn để các nhánh của Bản đồ tư duy gấp khúc tự nhiên, điều này làm cho Bản đồ tư duy cuốn hút và không bị nhàm chán. 
- Sử dụng một từ khoá trên mỗi nhánh ý tưởng. 
- Từ khoá phải thật sự ngắn gọn và làm nổi bật được ý nghĩa của nhánh ý tưởng đó. 
- Sử dùng hình ảnh tối đa cho mỗi ý tưởng, một BĐTD sử dụng nhiều hình ảnh ý nghĩa khiến não bộ tư duy liên tưởng mạnh mẽ hơn.
Bước 4 : Vẽ các nhánh cấp 2, cấp 3, 
- Ở bước này, giáo viên vẽ nối tiếp nhánh cấp 2 vào nhánh cấp 1, nhánh cấp 3 vào 
nhánh cấp 2, v.v để tạo ra sự liên kết.
- Giáo viên nên vẽ nhiều nhánh cong hơn đường thẳng, như thế sẽ làm cho mind map của chúng ta nhìn mềm mại, uyển chuyển và dễ nhớ hơn
- Chỉ nên tận dụng từ khóa và hình ảnh, ở mỗi nhánh chỉ sử dụng 1 từ khóa. Việc này giúp cho nhiều từ khóa mới và những ý khác được nối thêm vào các từ khóa sẵn có một cách dễ dàng
- Dùng những biểu tượng, cách viết tắt để tiết kiệm không gian và thời gian bất cứ lúc nào có thể.
- Tất cả các nhánh của một ý nên tỏa ra từ một điểm và có cùng 1 màu.
Bước 5 : Thêm các hình ảnh minh họa (nếu có)
Ở bước này, giáo viên nên để trí tưởng tượng của mình bay bổng hơn bằng cách thêm nhiều hình ảnh nhằm giúp các ý quan trọng thêm nổi bật, cũng như lưu chúng vào trí nhớ mình tốt hơn vì não bộ của con người có khả năng tiếp thu hình ảnh cao hơn chữ viết. 
* Lưu ý: Khi thiết kế BĐTD, GV có thể thay từ ngữ bằng những hình ảnh hoặc con số để HS dễ ghi nhớ phù hợp với từng bài.
2.2. Giúp giáo viên nắm được các qui tắc trong việc thực hiện thiết kế BĐTD:
Khi thực hiện một BĐTD, giáo viên nên tuân thủ theo những quy tắc sau:
- Đừng suy nghĩ quá lâu mà hãy viết liên tục. Việc dừng lại để suy nghĩ một vấn đề nào đó quá lâu sẽ khiến cho những suy nghĩ tiếp theo bị ngăn lại.. Do đó, các ý nên được triển khai một cách liên tục để duy trì sự liên kết. BĐTD được vẽ, viết và đọc theo hướng bắt nguồn từ trung tâm di chuyển ra phía ngoài, và sau đó là theo chiều kim đồng hồ. Do đó, các từ ngữ nằm bên trái BĐTD nên được đọc từ phải sang trái (bắt đầu từ phía trong di chuyển ra ngoài).
Khi thiết kế BĐTD giáo viên cần chú ý cách ghi nội dung ở các nhánh của BĐTD theo “phương pháp ghi chép hiệu quả” của tác giả Stella Conttrell:
- Dùng từ khóa và ý chính
- Viết cụm từ, không viết thành câu
- Dùng các từ viết tắt
- Có tiêu đề
- Đánh số các ý
- Liên kết ý nên dùng các nét đút, mũi tên, số, màu sắc
- Ghi chép nguồn gốc thông tin để có thể tra cứu lại dễ dàng
	- Sử dụng màu sắc để ghi
Tránh: Giữ nguyên cả kết luận, ghi chép quá nhiều ý không cần thiết, 
dành quá nhiều thời gian để ghi chép, chỉ nên vẽ những hình ảnh không liên quan đến chủ đề đến bài học làm mất nhiều thời gian vẽ, viết, khi sử dụng làm phân tán sự tập trung; cần chọn lọc những ý cơ bản, kiến thức cần thiết, ví dụ minh họa để có nhiều thông tin cho bài học, thể hiện được kiến thức trọng tâm, cơ bản cần chốt lại của bài học đó. Tránh khuynh hướng vẽ quá cầu kì những hình ảnh không cần thiết hoặc quá sơ sài không có thông tin (chỉ ghi các đề mục bài học). Có thể tóm lược việc thiết kế BĐTD bằng một BĐTD sau:
Khi vẽ BĐTD:
- Bắt đầu từ trung tâm với hình ảnh hay cụm từ tên chủ đề
+ Tên chủ đề có thể là tên bài học, tên chương  hoặc dùng hình ảnh, hình vẽ ở trung tâm để minh họa chủ đề và làm cho ta hưng phấn, tập trung vào chủ đề hơn.
- Sử dụng màu sắc, vì màu sắc cũng có tác dụng kích thích não như hình ảnh
- Vẽ các nhánh chính (cấp I) từ hình ảnh trung tâm, vẽ các nhánh cấp 2 từ các nhánh cấp 1  bằng các đường kẻ, đường cong với màu sắc khác nhau. Nhánh màu nào thì nên viết chữ cùng màu với nhánh đó để dễ phân biệt.
- Mỗi cụm từ hay hình ảnh, hình vẽ  liên quan đến nhánh nào thi đứng độc lập
và nằm gần với đường cong của nhánh đó.
- Tạo ra một BĐTD riêng cho mình theo sở thích (kiểu đường kẻ, màu sắc, chữ viết )
- Nên dùng các đường cong thay vì các đường thẳng vì các đường cong sẽ thu hút được sự chú ý của mắt hơn và mắt cảm thấy dễ chịu hơn nhiều so với nhìn vào các đường thẳng.
- Bố trí thông tin đều quanh hình ảnh trung tâm.
- Chỉnh sửa, thêm bớt thông tin, thêm bớt nhánh, điều chỉnh sao cho hình thức đẹp, chữ viết rõ (trên phần mềm). Sử dụng màu sắc hợp lí khi vẽ. Cũng như hình ảnh, màu sắc trong Bản đồ tư duy rất quan trọng, màu sắc kích thích đại não hưng phấn, tạo cảm giác vui vẻ, sống động cho Bản đồ tư duy, từ đó làm tăng khả năng sáng tạo của người dùng
2.3. Giúp giáo viên dạy học hiệu quả bằng bản đồ tư duy:
a. Nguyên lý và ứng dụng BĐTD trong dạy học - Giảm tải nhưng không giảm yêu cầu: 
	Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Vinh Hiển đã khẳng định: Toàn ngành nỗ lực giảm tải mạnh mẽ nội dung dạy học theo 5 tiêu chí trên nguyên tắc vẫn phải giữ được mạch kiến thức và tính thống nhất của chương trình. Điều đó có nghĩa là giảm tải những nội dung trùng lắp, nhàm chán, không phù hợp... nhưng không giảm yêu cầu. Muốn vậy, cùng với giảm tải phải tiến hành áp dụng các phương pháp dạy học tích cực, từng bước chuyển cách dạy và học từ chỗ trang bị kiến thức cho người học sang dạy học sinh cách tiếp nhận và tìm tòi kiến thức, vận dụng vào thực tế và biến thành kỹ năng của riêng mình. Cùng với các phương pháp dạy học tích cực khác, việc triển khai dạy học bằng BĐTD chính là một công cụ phù hợp mà các trường đang cần thực hiện để tiến hành giảm tải đạt chất lượng.
BĐTD là một hình thức ghi chép sử dụng màu sắc và hình ảnh, để mở rộng và đào sâu các ý tưởng. Ở vị trí trung tâm sơ đồ là một hình ảnh hay một từ khóa thể hiện một ý tưởng hay khái niệm chủ đạo. Ý trung tâm sẽ được nối với các hình ảnh hay từ khóa cấp 1 bằng các nhánh chính, từ các nhánh chính lại có sự phân nhánh đến các từ khóa cấp 2 để nghiên cứu sâu hơn. Cứ thế, sự phân nhánh cứ tiếp tục và các khái niệm hay hình ảnh luôn được nối kết với nhau. Chính sự liên kết này sẽ tạo ra một “bức tranh tổng thể” mô tả về ý trung tâm một cách đầy đủ và rõ ràng. 
Những yếu tố đã làm cho BĐTD có tính hiệu quả cao và nền tảng của chúng là:
BĐTD đã thể hiện ra bên ngoài cách thức mà não bộ chúng ta hoạt
động. Đó là liên kết, liên kết và liên kết. Mọi thông tin tồn tại trong não bộ của con người đều cần có các mối nối, liên kết để có thể được tìm thấy và sử dụng. Khi có một thông tin mới được đưa vào, để được lưu trữ và tồn tại, chúng cần kết nối với các thông tin cũ đã tồn tại trước đó.
Việc sử dụng các từ khóa, chữ số, màu sắc và hình ảnh đã đem lại một công dụng lớn vì đã huy động cả bán cầu não phải và trái cùng hoạt động. Sự kết hợp này sẽ làm tăng cường các liên kết giữa 2 bán cầu não, và kết quả là tăng cường trí tuệ và tính sáng tạo của chủ nhân bộ não.
BĐTD là một công cụ hữu ích trong giảng dạy và học tập ở trường Tiểu
học đặc biệt là học sinh khối 4, 5 vì chúng giúp giáo viên và học sinh trong việc trình bày các ý tưởng một cách rõ ràng, suy nghĩ sáng tạo, học tập thông qua biểu đồ, tóm tắt thông tin của một bài học hay một cuốn sách, bài báo, hệ thống lại kiến thức đã học, tăng cường khả năng ghi nhớ, đưa ra ý tưởng mới, v.v
b. Giúp HS làm quen và tập đọc hiểu BĐTD: 
Trong dạy học việc sử dụng BĐTD huy động tối đa tiềm năng của bộ não, giúp học sinh học tập tích cực, hỗ trợ hiệu quả các phương pháp dạy học.
Vận dụng BĐTD trong dạy học, giáo viên giúp học sinh có thói quen tự tay ghi chép hay tổng kết một vấn đề, một chủ đề đã đọc - đã học, theo cách hiểu của học sinh với dạng BĐTD.
BĐTD thường được sử dụng trong tiết học vào phần tóm tắt kiến thức của từng phần hoặc củng cố kiến thức của cả bài, chương, Do vậy, để phát huy hiệu quả BĐTD trong dạy học giáo viên cần trở thành người hướng dẫn, hỗ trợ. Trước đây, giáo viên vẫn thường sử dụng BĐTD để hệ thống kiến thức cho học sinh nhưng học sinh vẫn là người tiếp thu một cách thụ động. Với việc giảng dạy bằng BĐTD, nhất là cho học sinh tự phát huy khả năng sáng tạo của mình bằng cách tự vẽ, tự phân bố và thể hiện nội dung bài học qua sơ đồ sau đó yêu cầu các bạn khác bổ sung những phần còn thiếu. Kết thúc bài học, thay vì phải ghi chép theo cách truyền thống, học sinh có thể tự “vẽ” bài học theo cách hiểu của mình với nhiều màu sắc và hình ảnh khác nhau. Đến tiết học sau, chỉ cần nhìn vào sơ đồ, các em có thể nhớ được những phần trọng tâm của bài học. Giảng dạy theo BĐTD mang tính khả thi cao vì có thể vận dụng được với bất kỳ điều kiện cơ sở vật chất nào của các nhà trường, có thiết kế trên giấy, bìa, bảng  bằng cách sử dụng bút chì màu, phấn màu. Việc vận dụng BĐTD trong dạy học sẽ dần hình thành cho học sinh tư duy mạch lạc, hiểu biết vấn đề một cách sâu sắc, có cách nhìn vấn đề một cách hệ thống, khoa học. Trước khi áp dụng phương pháp "Sử dụng BĐTD trong dạy học Toán 4” giáo viên giới thiệu cho học sinh xem một số BĐTD đã thiết kế để học sinh thấy hiệu quả của việc sử dụng BĐTD khi ghi bài, học bài và hướng dẫn học sinh cách vẽ sơ đồ tư duy gồm nội dung cả bài học trên một trang giấy rất dễ học, dễ thực hiện và học sinh sẽ rất thích thú với mỗi tác phẩm BĐTD của mình. 
        Đối với học sinh Tiểu học, các em còn nhỏ, tư duy còn chậm. Để sử dụng được BĐTD trong dạy học Tiểu học đạt hiệu quả, tôi thấy yếu tố quan trọng nhất vẫn là ở học sinh. Nghĩa là học sinh phải nắm chắc kiến thức cơ bản sách giáo khoa truyền thụ và biết liên kết các kiến thức có liên quan nhau. Để các em lĩnh hội tốt BĐTD trong việc học, người giáo viên Tiểu học nên thực hiện theo các bước sau. Đây cũng chính là những điều khác biệt trong việc sử dụng BĐTD vào dạy học ở Tiểu học:
-  Bước 1: GV cho HS làm quen bằng cách giới thiệu một số BĐTD sau khi học xong kiến thức.
- Bước 2: HS thảo luận nhóm để thuyết trình bản đồ tư duy đó 
- Bước 3: Đại diện các nhóm lên trình bày, các nhóm khác bổ sung hoàn chỉnh
- Bước 4: HS nhìn vào BĐTD thuyết trình bài hoàn chỉnh
Tùy vào mức độ của từng học sinh, lớp học,giáo viên có thể giới thiệu BĐTD từ đơn giản đến phức tạp
c. Hướng dẫn HS vẽ BĐTD (các bước giống như GV thiết kế trên phần mềm, khác là HS vẽ trên giấy)
BĐTD là một công cụ tổ chức tư duy. Đây là phương pháp dễ nhất để chuyển tải thông tin vào bộ não của học sinh rồi đưa thông tin ra ngoài bộ não. Nó là một phương tiện ghi chép đầy sáng tạo và rất hiệu quả theo đúng nghĩa của nó là “Sắp xếp” ý nghĩ của học sinh.
Lập BĐTD (hoặc sơ đồ ý tưởng) là việc bắt đầu từ một ý tưởng trung tâm và viết ra những ý khác liên quan tỏa ra từ trung tâm. Bằng cách tập trung vào những ý tưởng chủ chốt được viết bằng từ ngữ của học sinh, sau đó tìm ra những ý tưởng liên quan và kết nối giữa những ý tưởng lại với nhau hình thành nên một BĐTD. Tương tự, nếu học sinh lập một sơ đồ kiến thức, nó sẽ giúp học sinh hiểu và nhớ những thông tin mới và nắm kiến thức sâu hơn
Hướng dẫn học sinh sử dụng những đường thẳng, màu sắc, mũi tên, nhánh rẽ hoặc những cách khác để thể hiện kết nối giữa những ý tưởng được đưa ra trong BĐTD của học sinh. Những mối quan hệ này sẽ quan trọng khi học sinh đang tìm hiểu những thông tin mới hoặc xây dựng cấu trúc của một bài học. Bằng cách cá nhân hoá sơ đồ với những ký hiệu và thiết kế riêng của mỗi học sinh, học sinh sẽ xây dựng được những mối quan hệ trực quan và có ý nghĩa giữa những ý tưởng; điều này sẽ hỗ trợ học sinh rất nhiều trong việc gợi nhớ và hiểu.
Ý tưởng của BĐTD là suy nghĩ sáng tạo và liên kết bằng một cách thức phi tuyến tính. Có rất nhiều thời gian để chỉnh sửa thông tin sau này nhưng ở bước đầu tiên, việc đưa mọi khả năng vào bản đồ là rất quan trọng. Đôi khi một trong những khả năng tưởng như là không thể ấy lại trở thành ý tưởng chủ chốt đưa học sinh đến kiến thức đó.
Vài học sinh phát hiện rằng sử dụng những kí tự viết hoa sẽ thu hút các em chỉ chú ý vào những điểm chính. Chữ viết hoa cũng dễ đọc hơn trong một sơ đồ. Tuy nhiên, học sinh có thể viết vài ghi chú, giải thích bằng chữ viết thường. Một số học sinh làm thế để khi cần xem lại BĐTD một thời gian sau, trong lúc số khác lại dùng để ghi lại những đánh giá, phê bình.
Hầu hết học sinh đều thấy tiện dụng khi lật ngang trang giấy và vẽ BĐTD của các em theo chiều ngang. Đặt ý tưởng hoặc chủ đề chính vào chính giữa trang giấy, ta sẽ có có không gian tối đa cho những ý khác tỏa ra từ trung tâm.
Vài BĐTD hữu dụng nhất thường được học sinh bổ sung hoàn chỉnh trong một khoảng thời gian dài tiếp tục sau nầy trong quá trình học tập của các em. Sau lần vẽ ban đầu, học sinh có thể muốn làm nổi bật vài thứ, thêm thông tin hoặc thêm vài câu hỏi. Vì vậy, để trống nhiều chỗ trên bản đồ là một ý hay để sau đó học sinh có thể thêm vào những ý tưởng mới.
	Bước 1: Chọn từ trung tâm (từ khóa) hay một hình ảnh, hình vẽ hợp với tên chủ đề. (tên chủ đề có thể là tên bài học, tên mảng kiến thức.)
Bước 2: Vẽ nhánh cấp 1:  Các nhánh cấp 1 chính là các nội dung chính của chủ đề.
Bước 3: Vẽ nhánh cấp 2,3và hoàn thiện BĐTD:  Các nhánh cấp 2,3 chính là các ý trong nội dung của nhánh con trước đó.
2.4.Lựa chọn thời điểm vận dụng phương pháp BĐTD.
(khi HS đã làm quen với BĐTD, đã biết vẽ BĐTD)
a. Vận dụng khi kiểm tra bài cũ.
	Vì thời gian kiểm tra bài cũ không nhiều, chỉ khoảng 5-7 phút nên yêu cầu của giáo viên thường không quá khó, không đòi hỏi nhiều sự phân tích, so sánh để trả lời câu hỏi. Giáo viên thường yêu cầu học sinh tái hiện lại một phần nội dung bài học bằng cách gọi học sinh lên bảng trả lời câu hỏi. Cách làm này vô tình để nhiều học sinh rơi vào tình trạng “học vẹt”, đọc thuộc lòng mà không hiểu bài. Do đó, cần phải có sự thay đổi trong việc kiểm tra, đánh giá nhận thức của học sinh, yêu cầu đặt ra không chỉ “phần nhớ” mà cần chú trọng đến “phần hiểu”. Cách làm này vừa tránh được việc học vẹt, vừa đánh giá chính xác học sinh, đồng thời nâng cao chất lượng học tập. Sử dụng bản đồ tư duy vừa giúp giáo viên kiểm tra được phần nhớ lẫn phần hiểu của học sinh đối với bài học cũ. Các bản đồ thường được giáo viên sử dụng ở dạng thiếu thiếu thông tin, yêu cầu học sinh điền các thông tin còn thiếu và rút ra nhận xét về mối quan hệ của các nhánh thông tin với từ khóa trung tâm hoặc gọi HS lên bảng vẽ (báo cáo) BĐTD đã chuẩn bị trước hoặc có thể vẽ trực tiếp nội dung KT đã học Tùy theo từng lớp, từng đối tượng học sinh mà giáo viên có thể đưa ra yêu cầu khác nhau. Tôi thấy như vậy dễ kiểm tra và học sinh cũng hào hứng, tích cực xung phong trả lời, không khí lớp học vui vẻ, tiếp thu bài tốt. Sau khi hoàn thành, các em đọc lại kiến thức trên BĐTD đó.
 Ví dụ 1: Dạy tiết Luyện tập trang 69: GV có thể KT kiến thức dưới dạng bài tập sau: Điền thêm thông tin còn thiếu vào BĐTD sau:
b. Lập bản đồ tư duy trong việc dạy kiến thức mới:
Sử dụng bản đồ tư duy là một gợi ý cho cách trình bày. Giáo viên thay vì gạch 
chân đầu dòng các ý cần trình bày lên bảng thì sử dụng BĐTD để thể hiện một phần hoặc toàn bộ nội dung bài học một cách rất trực quan
Cách 1: sau khi GV đã cung cấp kiến thức mới cho HS. Giáo viên có thể đặt câu hỏi gợi mở rồi từ từ hình thành một BĐTD thiết kế sẵn nhưng còn thiếu nhánh, thiếu nội dung. Sau đó, GV giao việc cho HS dưới dạng phiếu học tập để HS vẽ hoặc viết tiếp Từ đó, các em rút ra kiến thức cần ghi nhớ của bài  học.
Ví dụ: Hãy vẽ thêm nhánh, điền từ còn thiếu để hoàn thà