Sáng kiến kinh nghiệm Nghiên cứu phương pháp dạy học môn Đạo đức ở lớp 2 tại trường tiểu học

Giáo dục đạo đức cho học sinh trường Tiểu học .
"Nghiên cứu phương pháp dạy học môn Đạo đức ở lớp 2 tại trường tiểu học.".
PHẦN MỞ ĐẦU
Lý do chọn đề tài
Chủ tịch Hồ Chí Minh, vị lãnh tụ thiên tài của dân tộc đã từng dạy: "Có tài mà không có đức là người vô dụng. Có đức mà không có tài thì làm việc gì cũng khó." Đối với ngành giáo dục người căn dặn: "Dạy cũng như học, phải chú trọng cả tài lẫn đức. Đức là đạo đức cách mạng, đó là cái gốc quan trọng." Trong công cuộc đổi mới hiện nay khi yếu tố con người được đặc biệt coi trọng, thì tiềm năng trí tuệ cùng với sức mạnh tinh thần và đạo đức của con người càng được đề cao và phát huy mạnh mẽ trong mọi lĩnh vực xã hội. Việc nâng cao chất lượng và hiệu quả giáo dục đạo đức cho học sinh là yêu cầu thường xuyên của công tác giáo dục, đồng thời cũng là đòi hỏi cấp thiết của nâng cao chất lượng giáo dục.
Bậc tiểu học là bậc đầu tiên của giáo dục phổ thông. Bất kỳ mọi người công dân công tác, lao động ở bất cứ lĩnh vực nào trong xã hội đều phải trải qua nhà trường tiểu học. Lý luận và thực tiễn đều khẳng định rằng, những dấu ấn của trường tiểu học có một ảnh hưởng sâu sắc đến cả cuộc đời của học sinh. Chính vì vậy việc giáo dục đạo đức, phải được coi trọng và tiến hành ngay từ bậc tiểu học. Và môn đạo đức là một trong những môn học bắt buộc, nó là môn học cơ bản trang bị cho học sinh các chuẩn mực đạo đức, lối sống lành mạnh và cách sống có lý tượng. Từ đó các em biết cách vận dụng hành vi, chuẩn mực đạo đức đó vào cuộc sống.
Mục tiêu của môn Đạo đức ở tiểu học nói chung và ở lớp 2 nói riêng là giúp cho học sinh có những hiểu biết ban đầu, hình thành chuẩn mức đạo đức phù hợp với lứa tuổi và pháp luật. Đồng thời nắm được ý nghĩa của việc thực hiện những chuẩn mực hành vi đạo đức đó. Nó từng bước hình thành cho học sinh kỹ năng nhận xét, đánh giá hành vi của bản thân và những người xung quanh, lựa chọn và thực hiện các chuẩn mực hành vi đạo đức trong những tình huống cụ thể của cuộc sống. Không những thế nó còn hình thành thái độ tự trọng tự tin, yêu thương quý trọng con người. Bên cạnh đó môn Đạo đức còn giúp cho học sinh tiểu học có cơ sở cần thiết để học môn Giáo dục công dân ở THCS.
Từ thực tế giảng dạy môn Đạo đức ở trường Tiểu học ., đáp ứng yêu cầu đổi mới nội dung sách giáo khoa và phương pháp dạy học, để tìm ra những biện pháp tối ưu nhất góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy. Tôi mạnh dạn trình bày sang kiến kinh nghiệm "Nghiên cứu phương pháp dạy học môn Đạo đức ở lớp 2 tại trường tiểu học.".
Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu: phương pháp dạy học môn đạo đức lớp 2. 
Phạm vi nghiên cứu: lớp 2 trường.
Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu
Mục tiêu: từ việc nghiên cứu phương pháp dạy học môn đạo đức ở lớp 2 đã được áp dụng, dựa vào thực tế trường tiểu học. Tôi nghiên cứu đổi mới phương páp dạy học môn đạo đức, nhăm nâng cao chất lượng dạy học môn học này. 
Nhiệm vụ: 
Nghiên cứu khái quát về trường tiểu học
Nghiên cứu đặc điểm học sinh trường tiểu học
Nghiên phương pháp dạy học môn đạo đức lớp 2
Tìm ra phương pháp dạy học môn này để học sinh dễ hiểu, dễ tiếp thu môn học, mang lại chất lượng cao.
Phương pháp nghiên cứu
Phân tích, tổng hợp tài liệu
Điều tra bằng phiếu hỏi, quan sát
Phân tích đánh giá các mẫu biểu thống kê
Phân tích phiếu yêu cầu của bạn đọc
Ý nghĩa lý luận và thực tiễn
Về mặt lý luận: Qua việc nghiên cứu phương pháp dạy học môn học đạo đức lớp 2, góp phần sáng tạo ra phương pháp dạy học mới phù hợp với học sinh dân tộc của trường tiểu học
Về mặt thực tiễn Đề tài nghiên cứu đưa ra một số giải pháp có tính khả thi góp phần nâng cao chất lượng dạy học môn học đạo đức lớp 2 tại trường Th.
Bố cục của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, phụ lục, tài liệu tham khảo, nội dung luận văn gồm 3 chương:
CHƯƠNG I. NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG CỦA DẠY HỌC ĐẠO ĐỨC LỚP 2 CHƯƠNG II. THỰC TRẠNG DẠY HỌC ĐẠO ĐỨC LỚP 2 tại trường tiểu học
CHƯƠNG III. GIẢI PHÁP THỰC HIỆN ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC ĐẠO ĐỨC LỚP 2 tại trường tiểu học
PHẦN NỘI DUNG
CHƯƠNG I. NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG CỦA DẠY HỌC ĐẠO ĐỨC LỚP 2 
CƠ SỞ LÝ LUẬN:
Ở tiểu học nói chung và ở lớp 2 nói riêng, mỗi môn học đặc biệt là môn Đạo đức đều góp phần vào việc hình thành cơ sở ban đầu nhân cách trẻ nhỏ. Bác Hồ đã dạy:
"Hiền dữ phải đâu là tính sẵn
Phần nhiều do giáo dục mà nên"
Các nhà nghiên cứu còn cho rằng: Con người vốn sinh ra chưa có nhân cách, nhân cách là cấu tạo mới do từng người tự hình thành nên và phát triển trong quá trình, giao tiếp và học tập. Lê nin đã từng nói: "Cùng với dòng sữa mẹ con người hấp thụ tâm lý đạo đức của xã hội mà nó là thành viên. Nhân cách của con người sinh thành và phát triển theo con đường từ bên ngoài vào nội tâm".
Vì vậy môn Đạo đức có vị trí đặc biệt quan trọng trong quá trình giáo dục đạo đức cho học sinh tiểu học. Giáo dục Đạo đức cho học sinh tiểu học học một cách có hệ thống theo một chương trình khá chặt chẽ giúp các em hình thành được ý thức đạo đức (tri thức và niềm tin đạo đức) ở mức độ sơ giản, định hướng cho các em rèn luyện một cách tự giác những hành vi và thói quen hành vi đạo đức tương ứng.
Đi học ở trường Tiểu học là bước ngoặt trong đời sống tâm lý của trẻ. Đến trường, trẻ có một hoạt động mới giữ vai trò chủ đạo quyết định nhữnương ươnbiến đổi tâm lý cơ bản một cách tự giác có tổ chức các hoạt động phong phú đa dạng từ phía nhà trường, gia đình và xã hội. Điều đó có tác động đặc biệt đến sự hình thành và phát triển nhân cách học sinh.
Ở lứa tuổi này, học sinh tiểu học dễ cảm xúc: Cảm xúc thể hiện qua màu sắc, xúc cảm của nhận thức. Học sinh chưa biết kiềm chế và kiểm soát tình cảm của mình.
Hứng thú của học sinh tiểu học ngày càng bộc lộ và phát triển rất rõ. Đặc biệt là hứng thú nhận thức, tìm hiểu thế giới xung quanh. Các em thể hiện tính tò mò, ham hiểu biết. Sự phát triển hứng thú học tập của học sinh tiểu học phụ thuộc trực tiếp vào việc tổ chức công tác học tập.
Ý trí của các em chưa phát triển đầy đủ, các em chưa đủ khả năng theo đuổi lâu dài mục đích đã đề ra, chưa kiên trì khắc phục khó khăn và trở ngại. Khi gặp thất bại các em có thể mất lòng tin vào sức lực và khả năng của mình.
Tính cách của học sinh tiểu học chỉ mới được hình thành, ở lứa tuổi này tính cách của các em có một số đặc điểm nổi bật như: Tính ham hiểu biết, tính hồn nhiên, tính chân thực, tính bắt chước Các em bắt chước người lớn và một số bạn cùng tuổi cũng như một số nhân vật trong sách, trong phim được các em yêu thích.
Vì thế ta có thể nói: Ở lứa uổi tiểu học hoạt động ảnh hưởng chủ đạo đến các em là việc giảng dạy, giáo dục của nhà trường, gia đình, xã hội và tổ chức Đoàn Đội. Qua đó tâm lý lứa tuổi và nhân cách của các em được hình thành và phát triển mạnh.
1.2. CƠ SỞ THỰC TIỄN: 
Qua quá trình dạy môn Đạo đức ở lớp 2, chúng tôi thấy có những thuận lợi và khó khăn sau:
a, Thuận lợi:
* Về phía học sinh:
- Ở mẫu giáo 5 tuổi trẻ đã được cung cấp những chuẩn mực đạo đức ở mức độ sơ giản như khi đi phải xin phép, khi về phải chào hỏi. Bước vào lớp 1 các em được tiếp tục học cách cư xử nhưng ở mức độ cao hơn ở mẫu giáo như là chào hỏi và xin phép như thế nào cho đúng và phù hợp.
- Học sinh lớp 2 rất thích học môn Đạo đức. Đây là môn học gắn với thực tế, có thể sử dụng nhiều ví dụ thực tế để liên hệ trong học tập. Các em rất thích các hoạt động của môn học như đóng vai, trò chơi, kể chuyện, múa hát, quan sát tranh, ...
- Học sinh phần lớn người địa phương, sống cố mối quan hệ họ hàng thân thiết, gắn bó, ngoan ngoãn, kính thầy yêu bạn.
* Về phía giáo viên:
- Giáo viên được tập huấn thay sách giáo khoa khối lớp 1, 2, 3 trong đó có môn Đạo đức, giáo viên được hướng dẫn cách xây dựng thiết kế bài học theo hướng mới, có phân chia hoạt động cụ thể rõ ràng và đã được qua một năm thực nghiệm. Giáo viên được học tập các chuyên san, tham gia dự các chuyên đề của trường bạn.
- Phương tiện dạy học chủ yếu trong giờ đạo đức là vở bài tập đạo đức, với nội dung nhẹ nhàng, giúp giáo viên truyền thụ bài cũng như học sinh tiếp nhận một cách dễ dàng hơn.
- Trong những năm học vừa qua tổ nhóm chuyên môn có được sự quan tâm, chỉ đạo sâu sát của Ban giám hiệu, Chuyên môn nhà trường, và đặc biệt là NHỮNG có sự quan tâm, chỉ đạo của Phòng Giáo dục để dạy tốt môn Đạo đức trong nhà trường.
b, Khó khăn:
* Về phía học sinh: 
- Tâm lý học sinh tiểu học thích "bắt chước" nên hành vi đạo đức các em có thể thu nhận qua việc giao tiếp, qua tranh ảnh, sách báo, truyện, đài, phim kịch, ... nhưng các em chưa biết phân biệt để lựa chọn hành vi đạo đức phù hợp cho mình mà các em lại chưa bắt chước cái xấu, trái với chuẩn mực hành vi đạo đức một cách vô thứic. Chính vì vậy những chuẩn mực hành vi đạo đức giáo dục trẻ phải được cung cấp và uốn nắn ngay từ những lớp đầu cấp nhất là lớp 2.
* Về phương tiện đồ dùng dạy học: Vở bài tập đạo đức có rất nhiều tranh ảnh nhưng tất cả đều là tranh vẽ, màu sắc còn đơn điệu, chủ yếu sử dụng màu xanh, màu đen nên học sinh khó nhận biết, hình thành kiến thức.
Ví dụ: Bài 14: Bảo vệ loài vật có ích trang 44, tranh vẽ các con vật còn đơn điệu, chưa đẹp, màu sắc chưa hấp dẫn, học sinh ở từng vùng, miền khó có thể nhận biết được các con vật, ...
* Về phía giáo viên:
- Ở tiết đạo đức có sử dụng nhiều hoạt động nên một số giáo viên chưa nhiệt tình và thường ngại tổ chức các hoạt động như sắm vai, trò chơi, thảo luận, ... vì sợ mất thời gian. Do vậy dẫn đến học sinh phải đóng vai trò thụ động, hoặc áp đặt khi lĩnh hội kiến thức, dẫn đến hiệu quả của tiết đạo đức chưa cao.
- Một số giáo viên không coi trọng thiết bị dạy học, ngại sử dụng đồ dùng dạy học. Giáo viên thao tác đồ dùng còn lúng túng hoặc chưa nắm chắc ý đồ của sách giáo khoa để sử dụng đồ dùng dẫn đến học sinh chưa thích thú với tiết học.
1.3. KHÁI QUÁT CHUNG VỀ TRƯƠNG TIỂU HỌC .(TỰ LÀM)
CHƯƠNG II. THỰC TRẠNG DẠY HỌC ĐẠO ĐỨC LỚP 2 tại trường tiểu học
2.1. NỘI DUNG CHƯƠNG TRÌNH VÀ CẤU TRÚC MỘT BÀI ĐẠO ĐỨC Ở LỚP 2:
2.1.1. Nội dung chương trình môn Đạo đức ở bậc Tiểu học:
- Chương trình m