Sáng kiến kinh nghiệm Một số kinh nghiệm dạy tích hợp giáo dục môi trường trong môn Địa lí lớp 10

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NAM ĐỊNH
TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG GIAO THỦY
BÁO CÁO SÁNG KIẾN
MỘT SỐ KINH NGHIỆM 
DẠY TÍCH HỢP GIÁO DỤC MÔI TRƯỜNG TRONG MÔN ĐỊA LÍ LỚP 10
Tác giả: Phùng Thị Dung
 Trình độ chuyên môn: cử nhân
 Chức vụ: tổ phó chuyên môn
 Nơi công tác: trường THPT Giao Thủy
Nam Định, ngày 1 tháng 4 năm 2015
THÔNG TIN CHUNG VỀ SÁNG KIẾN
1. Tên sáng kiến: Một số kinh nghiệm dạy tích hợp giáo dục môi trường trong môn Địa lí lớp 10
2. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến: giáo dục.
3. Thời gian áp dụng sáng kiến: 
Từ ngày 1 tháng 9 năm 2012 đến ngày 1 tháng 4 năm 2015
4. Tác giả: 
Họ và tên: Phùng Thị Dung
Năm sinh: 1983
Nơi thường trú: tổ dân phố 2 thị trấn Ngô Đồng huyện Giao Thủy tỉnh Nam Định
Trình độ chuyên môn: Cử nhân Địa lý
Chức vụ công tác: tổ phó chuyên môn – Giáo viên
Nơi công tác: trường THPT Giao Thủy
Điện thoại: 01697906646
Tỉ lệ đóng góp tạo ra sáng kiến: 100%
5. Đồng tác giả: không
6. Đơn vị áp dụng sáng kiến:
Trường THPT Giao Thủy
Địa chỉ: thị trấn Ngô Đồng huyện Giao Thủy tỉnh Nam Định
Điện thoại: 03503895126
MỘT SỐ KINH NGHIỆM DẠY TÍCH HỢP
GIÁO DỤC MÔI TRƯỜNG TRONG MÔN ĐỊA LÍ LỚP 10
I. Điều kiện hoàn cảnh tạo ra sáng kiến:
	Từ năm học 2014 – 2015 Bộ Giáo dục và Đào tạo đã chỉ đạo việc đổi mới đồng bộ phương pháp dạy học, kiểm tra đánh giá kết quả giáo dục theo định hướng phát triển năng lực, phẩm chất của người học. Những định hướng đổi mới giáo dục không chỉ đổi mới về chương trình giáo dục là chuyển từ chương trình định hướng nội dung dạy học sang chương trình định hướng năng lực, phẩm chất trên cơ sở đối mới cả về mục tiêu, nội dung, phương pháp dạy học, hình thức dạy học và đánh giá kết quả học tập của học sinh mà còn định hướng chuẩn đầu ra về phẩm chất và năng lực của chương trình. Mục tiêu của đổi mới giáo dục chính là giúp mỗi người “học để biết, học để làm việc, học để tồn tại và học để chung sống”. Hướng tới mục tiêu đó chương trình giáo dục phổ thông đã xác định một trong năm phẩm chất cần đạt của học sinh là “có trách nhiệm với bản thân, cộng đồng, đất nước, nhân loại và môi trường tự nhiên”.
Sự phát triển nhanh chóng về kinh tế xã hội trong những năm qua đã làm thay đổi xã hội và nâng cao mức sống của người dân. Tuy nhiên sự phát triển kinh tế chưa cân bằng với việc bảo vệ môi trường. Vì vậy môi trường toàn cầu cũng như ở Việt Nam đã suy thoái, nhiều nơi môi trường bị ô nhiễm nghiêm trọng. Vấn đề ô nhiễm môi trường lại tác động trở lại gây ảnh hưởng rất lớn đến sức khỏe, đời sống con người và các hoạt động kinh tế. Biểu hiện là những hiểm họa của suy thoái môi trường đang ngày càng đe dọa cuộc sống của loài người. Chính vì vậy bảo vệ môi trường là vấn đề sống còn của nhân loại và mỗi quốc gia.
Một trong những nguyên nhân cơ bản gây suy thoái môi trường là do sự thiếu hiểu biết, thiếu ý thức của con người. Giáo dục bảo vệ môi trường là biện pháp hữu hiệu nhất, kinh tế nhất và có tính bền vững trong các biện pháp thực hiện mục tiêu bảo vệ môi trường và phát triển bền vững đất nước. Thông qua giáo dục, từng cá nhân và cộng đồng được trang bị kiến thức về môi trường, năng lực phát hiện và xử lí các vấn đề môi trường. Giáo dục môi trường là vấn đề có tính chiến lược của mỗi quốc gia và toàn cầu.
Nhận thức được tầm quan trọng của giáo dục môi trường trong công cuộc xây dựng và phát triển đất nước, Đảng và Nhà nước ta chủ trương phát triển kinh tế đi đôi với bảo vệ môi trường và phát triển xã hội đảm bảo sự phát triển bền vững quốc gia. Trong những giải pháp đưa ra thì giải pháp tăng cường giáo dục môi trường rất được chú trọng. Cụ thể hóa và triển khai thực hiện các chủ trương của Đảng và Nhà nước, ngày 31/1/2005 Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ra chỉ thị về việc tăng cường công tác giáo dục bảo vệ môi trường.
Giáo dục bảo vệ môi trường là một lĩnh vực giáo dục liên ngành, tích hợp vào các môn học và các hoạt động. Hệ thống kiến thức và kĩ năng của giáo dục môi trường được triển khai qua các môn học và các hoạt động theo hướng tích hợp nội dung trong các môn học, thông qua chương trình dạy học chính khóa và các hoạt động ngoại khóa, đặc biệt coi trọng việc đưa vào chương trình hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp.
	Địa lí là một trong những môn có khả năng tích hợp hiệu quả nội dung giáo dục môi trường. Trong những năm qua, tích hợp giáo dục môi trường là một trong những nhiệm vụ quan trọng trong giảng dạy môn Địa lí.
	Xuất phát từ những cơ sở trên và kết quả thực tế giảng dạy môn Địa lí lớp 10 từ năm 2005 đến nay trên những thành công cũng như thất bại của bản thân tôi mạnh dạn đề xuất sáng kiến với chủ đề “Một số kinh nghiệm dạy tích hợp giáo dục môi trường trong môn Địa lí lớp 10”.
II. Mô tả giải pháp:
1. Mô tả giải pháp trước khi tạo ra sáng kiến: 
 Từ tháng 1 năm 2005 Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ra chỉ thị về việc tăng cường công tác giáo dục bảo vệ môi trường, coi giáo dục môi trường là một trong những nhiệm vụ quan trọng của giáo dục phổ thông và nhất là môn Địa lí. Tuy nhiên, đây là một nội dung mới và là nội dung tích hợp trong các bài học nên tôi chưa thực sự chú trọng trong quá trình dạy học. Hầu hết những nội dung tích hợp môi trường trong các bài học tôi mới giới thiệu khái quát, sơ lược về vấn đề môi trường liên quan mà chưa dành nhiều thời gian để học sinh phân tích, đánh giá. Do đó, hiệu quả của giáo dục môi trường chưa cao. Đa phần những nội dung đó học sinh chỉ tiếp nhận một cách thụ động, nhanh quên và chưa ý thức được trách nhiệm của bản thân với môi trường. 
 Từ năm 2011 đến nay nhiều thiên tai trên thế giới xuất hiện gây hậu quả rất nghiêm trọng làm thiệt hại rất lớn về người và tài sản, thu hút sự quan tâm cũng như cần chung tay giải quyết của toàn nhân loại. Mặt khác, với việc triển khai thực hiện công cuộc Đổi mới giáo dục của Bộ theo định hướng phát triển năng lực, phẩm chất của người học tôi nhận thấy mình cần phải thay đổi phương pháp dạy học để đáp ứng yêu cầu của đổi mới giáo dục và nâng cao hiệu quả giảng dạy của bản thân nhất là trong lĩnh vực giáo dục môi trường.
2. Mô tả giải pháp sau khi có sáng kiến:
 Từ năm học 2012 - 2013 đến nay nhất là trong năm học 2014 – 2015 tôi đã thay đổi phương pháp giảng dạy cũng như các thực hiện các biện pháp cụ thể sau đây: 
2.1. Xác định rõ nội dung tích hợp và mức độ tích hợp trong từng chương, bài:
 Dựa vào nội dung hướng dẫn dạy tích hợp giáo dục môi trường đối với môn Địa lí của Bộ tôi xác định chính xác vấn đề cần giải quyết trong từng chương, từng bài, từng phần. Đồng thời xác định mức độ tích hợp với ba mức: toàn phần, bộ phận và liên hệ. Từ đó tập trung làm rõ vấn đề tích hợp theo quan điểm không làm nặng thêm chương trình. 
 Cụ thể:
Bài 7: Cấu trúc của Trái Đất. Thạch quyển. Thuyết kiến tạo mảng. Mức độ tích hợp là bộ phận gắn với các mục: mục I. Cấu trúc của Trái Đất phần 1. Lớp vỏ Trái Đất; mục II. Thuyết Kiến tạo mảng
Bài 8: Tác động của nội lực đến điạ hình bề mặt Trái Đất. Mức độ tích hợp là liên hệ: mục II. Tác động của nội lực
Bài 9: tiết 2: Tác động của ngoại lực đến địa hình bề mặt Trái Đất. Mức độ tích hợp là liên hệ. mục 2: Quá trình bóc mòn làm thay đổi địa hình bề măt Trái Đất; mục 3: quá trình vận chuyển; mục 4: quá trình bồi tụ
Bài 10: Thực hành. Mức độ liên hệ, toàn bài
Bài 11: Khí quyển. Sự phân bố nhiệt độ không khí trên Trái Đất. Mức độ tích hợp bộ phận và liên hệ. Mục II. Phần 2: sự phân bố nhiệt độ không khí trên Trái Đất.
Bài 15: Thủy quyển. Một số nhân tố ảnh hưởng tới chế độ nước sông. Một số sông lớn trên Trái Đất. Mức độ tích hợp liên hệ. Mục I. thủy quyển; mục II. Một số nhân tố ảnh hưởng tới chế độ nước sông.
Bài 17: Thổ nhưỡng quyển. Các nhân tố hình thành thổ nhưỡng. Mức độ tích hợp bộ phận, liên hệ. Mục II. Các nhân tố hình thành đất, tập trung khai thác phần 6 “con người”, ngoài ra các phần khác cũng có thể thực hiện được bằng cách liên hệ.
Bài 18: Sinh quyển. Các nhân tố ảnh hưởng tới sự phát triển và phân bố sinh vật: Mức độ tích hợp bộ phận, liên hệ. Mục II. Các nhân tố ảnh hưởng tới sự phát triển và phân bố của sinh vật. Tập trung khai thác phần 5: “con người” ngoài ra các phần khác cũng có thể thực hiện được bằng cách liên hệ.
Bài 20: Lớp vỏ địa lí. Quy luật thống nhất và hoàn chỉnh của lớp vỏ địa lí. Mức độ tích hợp liên hệ cả bài.
Bài 22: Dân số và sự gia tăng dân số. Mức độ tích hợp bộ phận. Mục II. Gia tăng dân số, tập trung vào phần 1. Ảnh hưởng của tình hình gia tăng dân số đối với sự phát triển kinh tế xã hội.
Bài 24: Phân bố dân cư. Các loại hình quần cư và đô thị hóa. Mức độ tích hợp bộ phận. Mục III. Đô thị hóa, tập trung vào phần 3. ảnh hưởng của đô thị hóa đến phát triển kinh tế xã hội, nhất là ảnh hưởng tiêu cực.
Bài 26: Cơ cấu nền kinh tế. Mức độ tích hợp bộ phận. Mục I. Các nguồn lực phát triển kinh tế , phần 2. các nguồn lực nhất là nguồn lực tự nhiên.
Bài 27: Vai trò, đặc điểm, các nhân tố ảnh hưởng tới sự phân bố nông nghiệp. Một số hình thức tổ chức lãnh thổ nông nghiệp. Mức độ tích hợp liên hệ. Mục I. vai trò và đặc điểm của nông nghiệp, phần 2. đặc điểm của sản xuất nông nghiệp.
Bài 28: Địa lí ngành trồng trọt. Mức độ tích hợp bộ phận. Mục II. Ngành trồng rừng.
Bài 31: Vai trò và đặc điểm của công nghiệp. Các nhân tố ảnh hưởng tới phát triển và phân bố công nghiệp. Mức độ tích hợp liên hệ. Mục II. Các nhân tố ảnh hưởng tới phát triển và phân bố công nghiệp, tập trung khai thác các nhân tố tự nhiên.
Bài 32: Địa lí các ngành công nghiệp. Mức độ tích hợp liên hệ. Mục I. Công nghiệp năng lượng.
Bài 35: Vai trò, các nhân tố ảnh hưởng và đặc điểm phân bố các ngành dịch vụ. Mức độ tích hợp liên hệ. Mục II. Các nhân tố ảnh hưởng tới phát triển và phân bố các ngành dịch vụ.
Bài 36: vai trò, đặc điểm và các nhân tố ảnh hưởng tới phát triển, phân bố ngành giao thông vận tải. Mức độ tích hợp liên hệ. Mục II. Các nhân tố ảnh hưởng tới phát triển và phân bố ngành giao thông vận tải.
Bài 37: Địa lí các ngành giao thông vận tải. Mức độ tích hợp liên hệ. Mục II. Đường oto, mục IV. Đường sông hồ, mục V. đường biển, mục VI. Đường hàng không.
Bai 41: Môi trường và tài nguyên thiên nhiên. Mức độ tích hợp cả bà